تاثیر نور طبیعی در فضای خانه، بر مزاج اهل خانه

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، مردم بیشتر از ۹۰ درصد زندگی خود را در ساختمان‌ها می‌گذرانند و از آنجایی که انسان‌ها و مکان‌هایی که در آن زندگی می‌کنند، جزئی از یک واحد و یک سیستم تبادلی هستند، تأثیرات معینی بر یکدیگر می‌گذارند. زندگی انسان تحت تأثیر ارتباطات با محیط اطراف است.

این ارتباط، از طریق حواس پنج گانه بیرونی ازجمله بینایی صورت می‌گیرد که مهم‌ترین حس در منتقل کردن احساسات مختلف و ادراکات گوناگون به مغز انسان است. در این نقل و انتقال، عناصر و عوامل بسیاری ازجمله محیط و فضا‌های پیرامون انسان تاثیر دارند و در این میان، نور و به طور خاص، نور روز به دلیل کیفیت بالاتر و مشکلات کمتر نسبت به نور‌های مصنوعی، دارای نقشی ویژه بوده و از اهمیتی خاص برخوردار است.

از آغاز زندگی بشر در غار‌ها تا امروز که محل‌های سکونت، پیچیده‌تر و مصنوعی‌تر شده اند، نور و روشنی روز همواره نویدبخش زندگی بوده است.

تحقیقات نشان می‌دهد: میزان و شدت، نوع منبع، رنگ، جهت و شیوه توزیع نور در محیط‌های متفاوت فعالیت انسانی ممکن است تا حدود زیادی بر رفتارها، روحیات، بازدهی و کارایی وی تأثیر بگذارند. در این میان نقش نور طبیعی به مثابه کامل‌ترین و مطلوب‌ترین نور، انکارناپذیر است، چرا که روشنایی روز از دیرباز با سلامتی مرتبط بوده و نور از پارامتر‌های مورد اهمیت در ارتباط با محیط است و یکی از بنمایه‌های معماری محسوب می‌شود.

در رابطه با تاثیرات این عنصر مهم طراحی ساختمان ها، محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، پژوهشی جالب توجه را انجام داده اند که در آن، رابطه بین میزان نورگیری فضای خانه با مزاج زنان خانه دار مورد بررسی قرار گرفته است.

این پژوهش در واحد‌های مسکونی واقع در شهر کرمان و روی۱۴۴ زن خانه دار انجام شده است. در این بررسی، داده‌ها از طریق پرسشنامه پزشکی تعیین مزاج و مشاهده نقشه‌های واحد‌های مسکونی گردآوری شده اند.

یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد: ارتباط معنی‌داری بین میزان نورگیری فضا و مزاج افراد، وجود دارد. بر این اساس، شاید بتوان گفت نورگیری فضا با تاثیر‌گذاری بر مزاج کاربران، سلامتی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معماران در طراحی ساختمان با توجه به میزان و چگونگی قرارگیری عناصر نورگذر، جهت استفاده حداکثر و مطلوب از نور طبیعی، می‌توانند به تعدیل مزاج و سلامتی کاربران کمک کنند.

در این خصوص، وحیده رحیمی مهر، استادیار و متخصص معماری دانشکده هنر، معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان می‌گوید: پژوهش ما نشان داد که حدود ۷۱ درصد از زنان ساکن در واحد‌های تیپ A که سطح عنصر نورگذر کوچک تری دارند و از سمت شمال شرق و جنوب غرب نور روز را دریافت می‌کنند،  مزاج‌سرد دارند و حدود ۷۷ درصد زنان ساکن در خانه‌های تیپ B و ۷۸ درصد زنان ساکن در خانه‌های تیپ C که هر دو دارای نورگیری بیشتری هستند، از مزاج گرم و معتدل (در گرمی و سردی) برخوردارند.

این محقق می‌افزاید: طبق این تحقیق، نورگیری فضای خانه، بر روی مزاج زنان خانه دار از منظر گرمی و سردی تاثیر دارد، به گونه‌ای که شاید بتوان گفت محیط‌های کم برخوردار از نور طبیعی روز، باعث ایجاد سردی در مزاج ساکنین ساختمان می‌شوند و محیط‌هایی با بهره مندی بیشتر از نور روز، باعث گرمی و اعتدال در مزاج افراد می‌شوند.

بر این اساس، با توجه به این که در مطالعات حوزه دانش اقلیمی و طراحی، قسمت عمده‌ای از وظایف یک معمار آن است که ساختمان را به نحوی قرار دهد که بیشترین استفاده از نور خورشید در رابطه با شرایط گرمایی، بهداشتی و روانی آن حاصل شود و امروزه در مقایسه با گذشته مردم بخش زیادی از ساعات عمر خود را در طول روز در فضا‌های سرپوشیده می‌گذرانند، بنابراین فراهم آوری امکان ورود نور مناسب طبیعی برای ارتقای کیفیت زیستی و نیز افزایش سطح سلامتی، آسایش و کارایی آنها، ایده‌ای کاملا مطلوب به شمار می‌آید.

به اعتقاد رحیمی مهر، طبق نتایج بدست آمده، معماران می‌توانند در طراحی ساختمان با توجه به میزان و چگونگی قرارگیری عناصر نورگذر، جهت استفاده حداکثر و مطلوب از نور طبیعی، به تعدیل مزاج و سلامتی کاربران کمک کنند.

این یافته‌های پژوهشی جالب را دوفصلنامه معماری اقلیم گرم و خشک وابسته به دانشگاه یزد منتشر کرده است.