محکومت کاربرد سلاح‏‌های شیمیایی توسط رژیم بعث، در شورای امنیت سازمان ملل متحد

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، در طول ۸ سال جنگ تحمیلی شورای امنیت و سازمان ملل در بیانیه‌های خود جنگ ایران وعراق را تجاوز تلقی نکردند بلکه از آن تحت عنوان «برخورد» و «منازعه» که به درگیری‌های پایین‌تر از تجاوز اطلاق می‌شود، نام بردند.

تکرار این رویه در قطعنامه و بیانیه‌های بعدی شورای امنیت، باعث جری شدن صدام حسین در استفاده از تسلیحات پیشرفته‌تر و حتی شیمیایی به رقم ممنوعیت آن شد. با پیروزی قوای ایران در عملیات بیت المقدس که منجر به بازپس گیری خرمشهر گردید، شورای امنیت سکوت سنگین بیست و یک ماه و پانزده روزه خود را نسبت به تجاوز عراق شکست و قطعنامه ۵۱۴ را درباره پایان دادن جنگ در ۱۲ ژوئن ۱۹۸۲ (۲۱ تیر ۱۳۶۱) صادر نمود.

در پی تأیید هیات اعزامی سازمان ملل به منطقه درگیری میان ایران و عراق مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق، «خاویر پرز دوکوئیار» دبیرکل وقت سازمان ملل گزارش هیات را به شورای امنیت تحویل داد و شورا ضمن صدور بیانیه ای در ۳۰ مارس ۱۹۸۴ (دهم فروردین ۱۳۶۳) بدون ذکر نام کشور عراق، کاربرد سلاح شیمیایی را برای اولین بار در جنگ ایران و عراق به شدت محکوم کرد. در هشتم مارس ۱۹۸۴ (۶ اسفند ۱۳۶۳) دبیرکل مجددا به درخواست ایران، هیاتی را برای بررسی کاربرد سلاح های شیمیایی توسط عراق علیه ایران اعزام داشت.

این گروه پس از کسب نظر موافق عراق، عازم آن کشور نیز شدند و پس از تحقیق و بازرسی، نظر ایران در مورد کاربرد سلاح شیمیایی قوای عراقی علیه ایران را تایید کردند. اما دبیرکل در گزارشات خود- در‌۲۶ مارس (پانزدهم اردیبهشت) - به شورای امنیت، فقط به ابراز تاسف از کاربرد سلاح شیمیایی بدون ذکر نام کشور عراق بسنده کرد. بدنبال شدت یافتن حملات شیمیایی عراق در مناطق جنگی ایران، شورای امنیت یکبار دیگر در ۲۵ آوریل (پنجم اردیبهشت ۶۳)، به کارگیری سلاح‌های شیمیایی علیه ایران را بدون ذکر نام عراق، به شدت محکوم نمود.

دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۶۵ در پی گزارش گروهی از کارشناسان اعزامی سازمان ملل متحد به جبهه‌های جنگ ایران و عراق که مؤ‌ید کاربرد سلاحهای شیمیایی توسط عراق علیه ایران بود، دبیرکل (در ۱۶ مارس ۱۹۸۶) و هم شورای امنیت (در ۲۱ مارس)، عراق را به خاطر استفاده از این سلاح‌ها محکوم نمودند. این اولین بار- اول فروردین ۱۳۶۵- در طول جنگ عراق علیه ایران بود که با ذکر نام عراق، به کارگیری سلاح شیمیایی علیه نیرو‌های ایرانی را محکوم کردند. در چهاردهم مه ۱۹۸۷ (۲۴ فروردین ۱۳۶۶) شورای امنیت در پی تأیید مجدد گروه اعزامی دبیر کل مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی عراق علیه ایران بار دیگر طولانی شدن درگیری و استفاده مکرر از سلاح شیمیایی را محکوم کرد. بر اثر تلاش گروه مزبور پیش نویس یک قطعنامه جدید که حاوی نکات جدیدی بود، در تاریخ ۲۱ ژوئن ۱۹۸۷ (۳۱ خرداد ۱۳۶۶) تهیه شد و سرانجام در ۲۰ ژوئیه ۱۹۸۷ (۲۹ تیر ۱۳۶۶) شورای امنیت با تاکید بر مواد ۳۹ و ۴۰ منشور ملل متحد، مفصل ترین، اجرایی ترین و آمرانه ترین قطعنامه را تحت عنوان قطعنامه ۵۹۸ به تصویب رساند.

تیم کارشناسی شورای امنیت به سرپرستی «عبدالحیم فرحی» معاون وقت دبیر کل سازمان ملل در سال ۱۳۷۰ خسارات وارده به ایران را طی ۸ سال جنگ تحمیلی مبلغ ۱۰۰ میلیارد دلار محاسبه کرد که ایران آن را نادرست خواند و میزان واقعی آن را یک تریلیون دلار اعلام کرد. با صدورقطعنامه ۵۹۸ در سال ۱۹۸۷ قرار شد کمیته‌ای در سازمان ملل تشکیل شده و مقصر در جنگ و میزان خسارات تعیین و صندوقی بین المللی برای کمک به خسارت دیدگان جنگ ایران و عراق تشکیل گردد، اما هیچگاه این موارد شکل نگرفت.

این درحالی است که در پی جنگ چند ماهه عراق علیه کویت در سال ۱۹۹۱ کمیسیونی تحت عنوان کمیسیون غرامت (UNCC) درسازمان ملل شکل گرفت که عراق را موظف کرد از محل درآمد فروش نفت غرامت خسارات مردم و دولت کویت درجنگ را بپردازد که این کمیسیون همچنان فعال است.

منبع : https://rasekhoon.net/