کدام مواد غذایی برای کم خونی مفید است؟

رژیم غذایی ناسالم که آهن کمی دارد مثل بعضی از انواع رژیم‌های گیاه خواری مانع درمان کم خونی با غذا است.

به گزارش گروه وب گدی خبرگزاری صدا و سیما؛ وقتی مقدار هموگلوبین یا تعداد گلبول‌های قرمز موجود در خون کاهش یابند منجر به مختل شدن تبادل دی اکسید کربن و اکسیژن بین سلول‌های بدن و خون می‌شود. کاهش مصرف مواد غذایی حاوی آهن، خونریزی و … از علل ایجاد کم خونی می‌باشند.

به طور کلی آنمی یا کم خونی انواع مختلفی دارند که شایع‌ترین آن کم خونی ناشی از فقر آهن است؛ در گلبول‌های قرمز پروتئینی به نام هموگلوبین وجود دارد که سرشار از آهن می‌باشد و در نتیجه با کمبود آهن بدن قادر به ساخت هموگلوبین مورد نیاز برای ساختن گلبول‌های قرمز ندارد و در نتیجه امکان انتقال خون حاوی اکسیژن به اندام‌ها نیز وجود نخواهد داشت.

به دلیل عدم وجود ویتامین B۱۲ و فولات، بدن قادر به ساخت گلبول‌های قرمز نیست و در نتیجه می‌تواند این اتفاق منجر به مرگ بیمار شود، از این رو افراد مبتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن می‌توانند با مصرف غذا‌های حاوی آهن و ویتامین‌های ب تا حد زیادی از عوارض آنمی بکاهند.

درمان کم خونی با غذا‌های حاوی آهن

همان طور که گفتیم عواملی مثل عدم دریافت مواد مغذی، خون ریزی، بیماری‌های مزمن، مسمومیت‌ها و مشکلات ژنتیکی از علل ایجاد کم خونی در بدن هستند. ویتامین B۱۲، آهن و اسید فولیک از جمله مواد غذایی لازم و مهم برای خونسازی و درمان کم خونی با غذا هستند و کمبود آن‌ها در خون نیز موجب کم خونی می‌شود. شایع‌ترین کم خونی از نوع تغذیه‌ای است که به علت فقر آهن در بدن بروز می‌کند.

میزان نیاز بدن به آهن

میزان نیاز بدن هر شخص به آهن به عواملی مثل جنس، سن و وضعیت فیزیو لوژیکی بستگی دارد. برای مثال بدن خانم‌های باردار به دلیل رشد جنین، افزایش یافتن حجم خون و سایر اندام‌ها و بافت‌ها به مقدار آهن بیشتری نیاز دارد که اگر به این مسئله اهمیت داده نشود ممکن است دچار کم خونی شوند.

اگر مادر و نوزاد شیر خوار هر دو سالم باشند، مقدار آهنی که در شیر مادر موجود است، برای ۶ ماه اول زندگی نوزاد کافی است. اما اگر نوزاد کم وزن و یا نارس متولد شده باشد و یا اگر مادر مشکل کم خونی داشته باشد، بعد از سه ماهگی قطره خوراکی آهن برای نوزاد تجویز می‌شود.

مهم‌ترین عوامل ایجاد فقر آهن

عوامل زیر مهم‌ترین دلایل در ایجاد کم خونی و فقر آهن هستند.

رژیم غذایی ناسالم که آهن کمی دارد مثل بعضی از انواع رژیم‌های گیاه خواری مانع درمان کم خونی با غذا است.

اسهال، انواع مشکلات گوارشی، کاهش یافتن ترشح اسید معده، تداخلات داروئی (مثل سایمتیدین، رانیتیدین، کلستیدامین، تتراسایکلین و پانکراتین) موجب عدم جذب آهن می‌شوند.

نیاز به آهن بیشتر در دوران‌هایی مثل نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی

خونریزی‌های شدید در دوران قاعدگی، بیماری‌های بدخیم، داشتن انگل، انواع جراحات که منجر به از دست دادن خون می‌شود.

علائم و نشانه‌های کم خونی به دلیل فقر آهن:

بی حالی و خستگی مفرط

داشتن سردرد و سرگیجه

رنگ پریدگی مخاط داخل لب، زبان و پلک‌های چشم‌ها

سوزن سوزن و خواب رفتن شدن پا‌ها و دست‌ها

داشتن حال تهوع

گود شدن و فرو رفتن روی ناخن‌ها به هنگام ابتلا به کم خونی شدید

معرفی مواد غذایی برای رفع کم خونی ناشی از فقر آهن

روش‌های مختلفی درمان کم خونی وجود دارد. اما بی ضررترین و بهترین روش درمان کم خونی با غذا‌ها و مکمل‌های خوراکی می‌باشد.

مصرف مکمل‌های آهن

یکی از راه‌های درمان کم خونی با غذاها، مصرف مکمل‌های آهن به شکل قرص، شربت و کپسول در بازار موجود هستند که بایستی آن‌ها را تا ۶ ماه به طور مدوام مصرف کرد. بهتر است این مکمل‌ها را شب به هنگام خواب با معده خالی استفاده کرد تا بهتر جذب بدن شوند. ابتدا به مقدار کم از این مکمل‌ها مصرف و بعد کم کم به میزان آن اضافه کنید تا دچار مشکلات گوارشی ناشی از مصرف مکمل‌های آهن مثل دل پیچه و حالت تهوع، اسهال، سوزش قلب و یبوست نشوید.

منابع غذایی حاوی ویتامین C

تحقیقات نشان داده است که مصرف ویتامین C به همراه آهن و یا مواد خوراکی حاوی آهن موجب جذب بیشتر و بهتر آن در بدن شده و از دیگر موارد درمان کم خونی با غذا‌ها می‌باشد. مرکبات، خربزه، آلو، انبه، ریواس، طالبی، گلابی، سیب، آناناس و سبزیجاتی مثل انواع فلفل، کلم بروکلی و گل کلم منابع خوبی از ویتامین C هستند. گفتنی است درمان غلظت خون با میوه هم امکان پذیر است

اسید موجود در سبزیجاتی مثل سیب زمینی، هویج، کدو تنبل، چغندر، کلم پیچ، گوجه فرنگی، شلغم و مواد غذایی تخمیری مثل سس سویا نیز موجب جذب بیشتر آهن در بدن می‌شوند.

مواد غذایی حاوی ویتامین B۱۲

مصرف آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مثل گوشت قرمز، ماهی، انواع گوشت پرندگان، زرده تخم مرغ، قلوه و جگر از روش‌های درمان کم خونی با غذا‌های مقوی هستند. پروتئین‌های حیوانی نسبت به پروتئین‌های گیاهی مانند سبزیجات با برگ سبز تیره مثل اسفناج، جعفری و میوه‌های خشک شده مثل برگه زردآلو، انواع دانه‌های روغنی بیشتر جذب می‌شود. مصرف حبوبات مثل لوبیا و عدس نیز بسیار مفید است.

مصرف ویتامین C موجب جذب بیشتر پروتئین‌های گیاهی می‌شود. مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار مثل چای بلافاصله بعد از غذا و یا همراه آن میزان جذب آهن را بسیار کاهش می‌دهد.

عواملی تاثیرگذار در افزایش جذب آهن و منابع غذایی آن

اسید سیتریک و اسید اسکوربیک (ویتامین ث) موجود در خربزه، ریواس، آلو، گلابی، انبه، طالبی، آب پرتقال، لیمو شیرین، آناناس، سیب، گل کلم و سبزی‌ها در افزایش جذب آهن بدن تاثیر زیادی دارند.

مواد غذایی تخمیری همچون سس سویا نیز جزو غذا‌هایی هستند که تاثیر زیادی در جذب آهن بدن دارند، در ادامه به معرفی توصیه‌هایی کلی در این زمینه می‌پردازیم:

مصرف غذا‌های سرشار از آهن

مصرف منابع غذایی غنی از ویتامین ث در هر وعده غذایی، موجب جذب بهتر آهن می‌شوند. (پرتقال، گریپ فروت، لیمو ترش، توت فرنگی، گوجه فرنگی، کلم و فلفل سبز)

قرار دادن گوشت قرمز، ماهی و یا مرغ در وعده‌های غذایی

پرهیز از مصرف نوشیدنی‌هایی مثل چای و قهوه بلافاصله بعد از خوردن غذا

رفع مشکلات گوارشی و یبوست

تصحیح عادات غذایی غلط همچون خوردن یخ، خاک و … که خود از علائم کم خونی ناشی از فقر آهن می‌باشند.

مشورت با پزشک و متخصص تغذیه به منظور جلوگیری به موقع از کم خونی یا در مان آن

مصرف نان‌هایی که خمیر آن‌ها به خوبی ور آمده باشد.

مصرف خشکبار‌هایی مثل برگه آلو، توت خشک، انجیر خشک و کشمش که غنی از آهن هستند.

مصرف حبوبات جوانه زده و غلات

شست و شو و ضدعفونی سبزی‌های مصرفی

شست و شوی دست‌ها با آب و صابون قبل از تهیه و مصرف غذا