؛سوء تغذیه در طول سال اول زندگی، زمینه ساز مرگ کودکان کمتراز پنج سال و ابتلاء کودکان به بیماری میشود.
سوءتغذیه نوعی بیماری به شمار میآید که به علت مصرف ناکافی یا بیش از اندازه یک یا چند ماده غذایی بروز میکندو با نمودهای گوناگون، چون چاقی، بدخوری یا کمخوری دیده میشود.
والدین باید بدانند که کودکانشان به چه مواد غذایی نیاز دارند و چگونه باید نوزاد را تغذیه کنند تا با سوء تغذیه باعث ابتلا کودکان به بیماریهای عفونی و تشدید آنها و حتی مرگشان نشوند.
به گفته سرپرست انستیتو تحقیقات تغذیهای و صنایع غذایی کشور، روشهای نامناسب تغذیه دوران شیرخوارگی از علل مستقیم و عمده سوء تغذیه در طول سال اول زندگی است.
دکتر جلال الدین میرزای رزاز افزود: به طور کلی توصیه میشود شیر مادر به مدت ۶ ماه به طور انحصاری به نوزاد داده شود و تغذیه با شیر مادر تا دو سال ادامه یابد.
وی اضافه کرد: توجه برای تأمین تغذیه مناسب شیرخواران و کودکان باید قبل از بارداری با تأمین تغذیه سالم و مراقبت مناسب شروع شود و حمایتهای پس از زایمان برای شروع به موقع و تداوم تغذیه با شیر مادرصورت گیرد.
دکتر جلال الدین میرزای رزاز افزود:تغذیه صحیح نوزاد موجب رشد بهتر او میشود، اما اختلال در تغذیه کودک میتواند به رشد جسمی و روحی کودک صدمه بزند.
بر پایه آمار سازمان بهداشت جهانی: سوءتغذیه بزرگترین عامل مرگومیر کودکانهدف از مصرف غذا، تأمین انرژی مورد نیاز برای فعالیتهای بدنی و از طرفی تأمین مواد مغذی برای حفظ عملکرد اندام هاست، اما متأسفانه امروزه کمتر این موضوع مورد توجه قرار میگیرد و در نتیجه فرد دچار سوءتغذیه میشود.
درکنار این موارد به علت بیماری و مصرف بعضی از داروها نیز سوءتغذیه به سراغ فرد میآید و در شرایط بحران که نیاز است فرد هر چه زودتر سلامت خود را بازیابد، به دلایلی بیماری طولانیتر میشود و کمبود ریزمغذیها مشکلات جدیدی را به وجود میآورد.
علل اولیه سوء تغذیه:عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی و در واقع مجموعه عواملی که بنیانهای جامعه را تشکیل میدهد، در دریافت ناکافی مواد مغذی موثر است.
امنیت غذایی و دسترسی جامعه به ماده غذایی کافی و سالم مهم است و آلودگی مواد غذایی که در این مقوله میگنجد، همه از جمله علل اولیه است.
علل ثانویه سوء تغذیهعلل ثانویه زمانی است که غذا وارد بدن فرد شده است؛ یعنی غذا در اختیار فرد هست، اما به علت عواملی مانند بیماری و... فرد دچار پرخوری و بدخوری و در نهایت دچار سوءتغذیه میشود. بیماری مزمن و به ویژه بیماری که فرد برای آن دارو مصرف میکند از عوامل ثانویه محسوب میشود.
مثال:
- مصرف آسپرین جذب ویتامین سی را کاهش میدهد.
- در بیماری روده تحریک پذیر، مواد مغذی جذب بدن نمیشود
علائم سوء تغذیه۴۵ نوع ماده مغذی برای بدن شناخته شده است که دریافت ناکافی هر یک مشکلی در بدن ایجاد میکند؛ علایم سوءتغذیه بسته به انواع کمبود مواد غذایی متفاوت است (یعنی کدام ماده مغذی در بدن شما کم است) و انواع بیماریها را سبب میشود.
- سوءتغذیه ناشی از کمبود پروتئین و انرژی: بچههای لاغری که چربی و عضلات آنها تحلیل رفته است.
-کمبود پروتئین بیشتر از سوءتغذیه ناشی از دریافت کالری: مانند مواردی که نان مصرفی بیشتر از پروتئین است وایجاد کننده بیماری کواشیورکور (یک نوع وخیم سوءتغذیه) ایجاد میشود.
کواشیورکور با ورم، پوست ترک خورده و پوسته پوسته شده، بیاشتهایی، بزرگ شدن کبد، ضعف، التهاب و قرمز شدن پوست و موها همراه است. درحالی که تحقیقات اخیر نشان میدهند که کمبود ویتامینها، آنتیاکسیدانها و مواد معدنی محلول در خون، چون آهن، پتاسیم و منیزیم نیز نقش مهمی در ابتلا به کواشیورکور دارند.
- وزن خوب است، اما مواردی کودک از نظر وزنی ممکن است مشکل نداشته باشد، اما ورم در چشمها و دست و پاها مشاهده میشود.
- گرسنگی سلولی در سوء تغذیه: بخشی از سوءتغذیه به علت دریافت زیاد کالری است که به شکل چاقی خود را نشان میدهد، اما فرد از نظر دریافت ریزمغذیها دچار کمبود است.
به طور معمول باید به این نکته توجه کنید که برنامه غذایی باید تنوع داشته باشد تا به سیری سلولی برسد. مواد غذایی دریافتی باید سالم، کافی، متناسب، متنوع و متعادل باشد.
اگر در دریافت مواد غذایی تناسب وجود نداشته باشد مانند وقتی که فرد رژیمهای خودسرانه میگیرد و برنج و نان را حذف میکند، فرد دچار سوءتغذیه از نوع گرسنگی سلولی میشود.