ظریف: آمریکا هیچ حقی برای احیای تحریم‌ها ندارد

به گزارش خبرگزاری صداوسیما ؛ محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد‏، اقدام غیرقانونی ایالات متحده آمریکا برای سوء استفاده از ساز و کارهای مندرج در توافق هسته‌ای برای احیای تحریم‌های ایران را مردود دانست و تأکید کرد: آمریکا هیچ حقی برای احیای تحریم‌ها ندارد و از همین رو این اقدام آمریکا باید از سوی شورا و جامعه بین‌المللی رد شود.

نامه وزیر امور خارجه کشورمان لحظاتی پیش از سوی محید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد به رییس اندونزیایی این شورا تسلیم شد.

بخشهای مهم این نامه به شرح زیر است :

بسم الله الرحمن الرحیم
اقدام ایالات متحده آمریکا برای سوء استفاده از ساز و کارهای مندرج درتوافق هسته ای برای احیای تحریم های ایران غیرقانونی است و آمریکا هیچ حقی برای تلاش در جهت احیای تحریم ها ندارد و از همین رو این اقدام آمریکا باید از سوی شورا و جامعه بین المللی رد شود.
وزیر امور خارجه با اشاره به «غیرقابل پذیرش» بودن تلاش آمریکا برای توزیع اطلاعیه، نوشته است: «موضع خطرناک و غیرقانونی ایالات متحده قواعد جاافتاده حقوق بین الملل و رویه هایی را که در طول چند قرن شکل گرفته تا جهان ما را از هرج و مرج مصون بدارد، نادیده گرفته است.»

ظریف در ادامه تأکید کرده است که توجیهات ایالات متحده برای محق کردن خود دراحیای قطعنامه های لغو شده پیشین، فاقد هرگونه «اعتبار یا مشروعیت» بوده و ضروری است که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد رد شود.

این نامه می افزاید: «ضروری است که جامعه بین الملل در خصوص چنین سوء استفاده ای از روندهای شورای امنیت هوشیار باشد.ایران به شورا توصیه میکند که این سوء استفاده از روند – که تبعاتی جدی برای صلح و امنیت بین الملل خواهد داشت – را متوقف کند.»
وزیر امور خارجه در ادامه تأکید کرده است که جمهوری اسلامی ایران بر اساس دلایل روشن ومتقن، بر این عقیده است که ایالات متحده از هیچ حقی برای اعمال دوباره بندهای قطعنامه های لغوشده برخوردار نیست.

ظریف سپس به تشریح برخی از «ملاحظات عینی و حقوقی» در خصوص اقدام اخیر آمریکا پرداخته است.
وزیر امور خارجه ابتدا به تفصیل به یادآوری «لغو مشارکت ایالات متحده در برجام» پرداخته و نوشته است: «رئیس جمهور ایالات متحده رسما لغو یکجانبه مشارکت ایالات متحده در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را اعلام کرد که این نقض فاحش قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد، که برجام ضمیم هشده به آن را تأیید کرده، بود.

بر همین اساس، دولت ایالات متحده اقدامات غیرقانونی گسترده ای را برای لغو مشارکت ایالات متحده در برجام و باز اعمال تمام تحریم های لغوشده ایالات متحده در ارتباط با برجام اجرایی کرده و از این طریق مرتکب موارد متعددی از «عدم اجرای عمده» تحت برجام شد که در تضاد فاحش با قطعنامه2231 شورای امنیت سازمان ملل بود.»

در ادامه این نامه اشاره شده است که مقام های آمریکایی در موارد متعددی به پایان مشارکت این کشور در برجام اشاره کرده اند، از جمله آنکه رئیس جمهور ایالات متحده در فرمان اجرایی خود برای بازاعمال تحریم های مرتبط با هسته ای ایران، اشاره کرده است که در تاریخ 8 می 2018 مشارکت ایالات متحده در برجام را متوقف کرده است. همچنین مایک پامپئو وزیرخارجه آمریکا نیز اظهار کرده است که «رئیس جمهور ترامپ مشارکت ایالات متحده در برنامه جامع اقدام مشترک را لغو کرد.»

علاوه بر این، دولت آمریکا در تاریخ 11 می 2018، در نامه ای رسمی، به همه مشارکت کنندگان در برحام اطلاع داد که ایالات متحده دیگر در نشست ها و فعالیت های مرتبط با برجام مشارکت نخواهد کرد. در آن نامه تأکید شده بود که «در تاریخ 8 می 2018، رئیس جمهور ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده به مشارکت خود در برنامه جامعه اقدام مشترک پایان می دهد. این تمام فعالیتها را شامل می شود... بلافاصله اجرایی است و ایالات متحده دیگر در فعالیت های مرتبط با برجام مشارکت نخواهد کرد.»

بر اساس این نامه، یکی از نمونه های این عدم مشارکت آن است که در طول دو سال گذشته شورای امنیت به تأیید طرح های توصیه شده کمیسیون مشترک در خصوص فعالیت های مرتبط با هسته ای مقرر در کانال خرید ادامه داده است، اما ایالات متحده در کارگروه خرید مشارکت نداشته و جزیی از کمیسیون مشترک برجام هم نبوده است .
وزیر امور خارجه به عنوان دومین ملاحظه یادآور شده است که «ایالات متحده رسما هرگونه حق نسبت به ساز و کار حل اختلاف را از خود سلب کرده است.» دکتر ظریف اشاره کرده است که مقامهای آمریکایی در موارد مختلف اذعان کرده اند که این کشور دیگر از حق استفاده از سازو کار حل اختلاف مندرج در بندهای 10 تا 13 برجام برخودار نیست. به عنوان نمونه، در تاریخ 8 می 2018، جان بولتون مشاور وقت امنیت ملی ایالات متحده در یک نشست خبری به صراحت عنوان کرد که ایالات متحده به دنبال باز اعمال مقاد قطعنامه های لغوشده گذشته ازطریق بندهای قطعنامه 2231 نخواهد بود، چراکه ایالات متحده از توافق خارج شده است.

همچنین در تاریخ 16 آگوست 2020، بولتون بار دیگر تأکید کرد که این برداشت که ایالات متحده به دلیل خروج از توافق حق استفاده از مفاد آن را ندارد، نظر صحیحی است.
علاوه بر این، برایان هوک نماینده ویژه وقت دولت آمریکا در امور ایران و مشاور ارشد وقت سیاستگذاری وزیر خارجه ایالات متحده نیز به صراحت عنوان کرده است که «ما دیگر در این توافق نیستیم، و به همین خاطر طرف هایی که هنوز در این توافق هستند باید در خصوص استفاده یا عدم استفاده از ساز و کار حل اختلاف تصمیم شان را بگیرند.»

وزیر امور خارجه در ادامه نوشته است: «بنابراین، کاملا روشن است که تمام مقام های ایالات متحده، بدون استثنا، بر این عقیده بوده اند– و برخی مانند معمار خروج ایالات متحده از برجام،یعنی جان بولتون، به صراحت و علنی اعلام کرده اند – که ایالات متحده دیگر از هیچ حقی برای بازاعمال بندهای قطعنامه های لغوشده از طریق قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان مللمتحد برخوردار نیست.»

ظریف سپس در این نامه خطاب به رییس شورای امنیت سازمان ملل آورده است : روشن است که دولت ایالات متحده امیدوار بود با خروج از برجام وپیشبرد «فشار حداکثری» یا نظام ایران را فروپاشیده یا ایران را به خروج متقابل از برجام وا دارد، اما حالا با روشن شدن شکست این راهبرد، ایالات متحده «بیشرمانه» و با«سوء نیت شدید» به دنبال توسل به ساز و کاری است که خود در گذشته و به صورت دائمی،خود را از آن محروم کرده است.
در ادامه یادآوری شده است که اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد و دولتهای اروپایی،روسیه و چین و همچنین اتحادیه اروپا پیش از این به صراحت عنوان کرده اند که ایالات متحده حق استفاده از ساز و کار مندرج در قطعنامه 2231 را ندارد.

وزیر امور خارجه تأکید کرده است که با توجه به این موارد، روشن است که ایالات متحده به هیچ وجه نمیتواند با خیال بافی وسوء تفسیر، در خصوص قطعنامه 2231 مشارکت کننده برجام در نظر گرفته شود .
«نقض فاحش قطعنامه 2231 از سوی ایالات متحده و عدم حسن نیت» این کشور سومین ملاحظه مورد اشاره از سوی وزیر امور خارجه است. ظریف با یادآوری مفاد قطعنامه2231 که از همه کشورهای عضو خواسته از تضعیف برجام خودداری کنند، تأکید کرده است که «ایالات متحده با خروج غیرقانونی از برجام، بازاعمال یکجانبه تحریم ها از 8 می 2018 به این سو و دیگر تاریخ ها و تنبیه دولت ها و دیگر نهادهای قانون مدار به دلیل پایبندی به این تعهد، اقدام به نقض فاحش برجام و قطعنامه 2231 کرده است.»

این نامه می افزاید: «یکی از مبانی جاافتاده حاکم بر ایجاد و عملکرد الزامات حقوقی، حسن نیت است. حسن نیت جزی جدایی ناپذیر از همکاری بین المللی است، خصوصا زمانی که این همکاری بر مبنای اجرای برجام و قطعنامه 2231 باشد. اقدامات و مواضع دولت کنونی ایالات متحده ثابت کرده است که این کشور هرگز با حسن نیت عمل نکرده است.»
وزیر امور خارجه یادآور شده است که دولت آمریکا نه تنها از اجرای تعهدات خودش سرباز زده ، بلکه در مسیر اجرای برجام از سوی دیگر کشورها نیز اخلال ایجاد کرده است.
به عنوان نمونه،دولت آمریکا از زمان روی کار آمدن ترامپ، بیش از 145 بار علیه ایران تحریم اعمال کرده و درخواست های مکرر دبیر کل سازمان ملل متحد برای رفع این تحریم ها را نیز نادیده گرفته است، این در حالی است که دبیر کل در هفتمین گزارش خود درخصوص اجرای قطعنامه 2231 اشاره کرده است که «رفع تحریم ها برای ایجاد امکان عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی، جزئی ضروری از این برنامه است.»

علاوه بر این، همانگونه که در گزارش دبیر کل مورد اشاره قرار گرفته است، خودداری ایالات متحده از تمدید معافیت های مربوط به پروژه های مرتبط با هسته ای «بر خلاف اهداف مقرر در برنامه و قطعنامه 2231 بوده و ممکن است توانایی جمهوری اسلامی ایران برای اجرای بندهای مشخصی از برنامه و قطعنامه را مختل کند.»
در این نامه همچنین اشاره شده است که اعمال تحریم ها نمود روشن «سوء نیت» و نقض فاحش برجام، قطعنامه 2231، حکم دیوان بین المللی دادگستری و قطعنامه های متعدد مجمع عمومی ملل متحد و شورای حقوق بشر است.
وزیر امور خارجه یادآور شده است که صدور «اطلاعیه» مربوط به درخواست آغاز ساز و کار احیای تحریم ها، امری خودسرانه نیست، بلکه مقید به شروط و صلاحیت هایی است از جمله آنکه مشارکت کننده برجام – که ایالات متحده در چنین موقعیتی نیست – باید با حسن نیت و بعد از گذر از تمام مراحل روند حل اختلاف و همراه با تشریح فعالیت های صورت گرفته با حسن نیت، چنین اطلاعیه ای را صادر کند. این در حالی است که ایالات متحده فارغ از نداشتن حسن نیت، هیچیک از این مراحل را نگذرانده است.

وزیر امور خارجه اشاره کرده است که بر اساس مبانی پذیرفته شده حقوقی، ایالات متحده نمی تواند بدون ملزم دانستن خود به تشریح فعالیت های صورتگرفته با حسن نیت، از مزایای برجامی که از آن خارج شده است، بهره مند شود.
علاوه بر این، تاریخ مذاکرات برجام نشان میدهد که روند حل اختلاف عامدانه به صورت چند مرحله ای و زما نبر طراحی شده تا به حفظ این دستاورد منحصر به فرد جامعه بین الملل کمک شده و از اقدامات خودسرانه حتی مشارکت کنندگان واقعی در برجام، چه برسد به ایالات متحده که صراحتا این جایگاه را از خودسلب کرده ، ممانعت شود.

ظریف با اشاره به اینکه لزوم داشتن حسن نیت در تفسیر و بندهای قطعنامه 2231 هم یک ضرورت به شمار رفته، تأکید کرده است که سابقه اقدامات غیرقانونی ایالات متحده به همراه تلاش این کشور برای «سوء استفاده از روند» و اقدامات فریبکارانه برای فعال کردن باز اعمال مفاد قطعنامه های لغوشده علیه ایران، «در تضاد با الزام حسن نیت» است.
چهارمین ملاحظه مورد اشاره در این نامه، «تلاشهای با حسن نیت ایران برای اجرای کامل برجام» است. وزیر امور خارجه در این خصوص یادآور شده است که رئیس جمهور ایالات متحده در حالی دستور خروج از توافق هسته ای را صادر کرد که ایران حتی یک بار مرتکب عدم اجرای مفاد توافق نشده بود و به اذعان 15 گزارش آژانس بین المللی انرژی ا تمی در تطابق کامل با تعهدات خود بود .

ظریف اشاره کرده است که با وجود خروج غیرقانونی ایالات متحده از برجام و محروم شدن ایران از مزایای اقتصادی مندرج در برجام، جمهوری اسلامی ایران ضمن توسل رسمی به ساز وکار حل اختلاف بر اساس مفاد برجام، از اجرای فوری تدابیر «جبرانی » خودداری کرد و به مدت یک سال تمام، به شهادت 15 گزارش متوالی آژانس بر یی المللی انرژی اتمی، به اجرای کامل برجام ادامه داد.
نهایتا ایران بعد از گذراندن کاملا بی نتیجه تمام مراحل ساز و کار حل اختلاف، تصمیم گرفت از حقوق خود ذیل بندهای 26 و 36 برجام برای اعمال تدایبر جبرانی و توقف اجرای بخشی از تعهدات خود، آن هم در تطابق کامل با برجام، با هدف حفظ این توافق، استفاده کند. با این وجود، تدابیر جبرانی جمهوری اسلامی ایران تاکنون بر نظارت و راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی بر برنامه صلح آمیز هسته ای ایران تأثیری نگذاشته است و این برنامه همچنان تحت «قدرتمندترین» رژیم بازرسی در تاریخ قرار دارد، به نحوی که از سال 2016 تا 2019 بیش از 92 درصد از کل بازرسی های قابل مقایسه جها نی آژانس، در ایران صورت گرفته است .
نهایتا وزیر امور خارجه در پنجمین ملاحظه و به عنوان جمع بندی تأکید کرده است که صدور اطلاعیه آغاز فرآیند احیای تحریم ها از سوی ایالات متحده «غیرقابل پذیرش» است.

ظریف در این خصوص نوشته است: «بی اعتنایی ایالات متحده به حاکمیت قانون و سوءاستفاده این کشور از سازمان ملل متحد برای پیشبرد منافع یکجانبه گرایانه و نابودی اصل بنیادهای چندجانبه گرایی و حقوق بین الملل تهدیدی جدی برای جهان متمدن و همچنین صلح و امنیت به شمار می آید. سوء استفاده و نقض مفاد بندهای 10 و11 قطعنامه 2231 با ارسال صرفا یک اطلاعیه، آن هم در حالی که ایالات متحده پیش از این تعهدات خود ذیل قطنامه2231 و بند 25 منشور ملل متحد را از طریق بازاعمال تحریم های یکجانبه و غیرقانونی نقض کرده، بدعتی فوق العاده خطرناک ایجاد می کند که باید به صراحت و با قاطعیت از سوی شورا و اعضای آن رد شود.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده است که ایالات متحده به عنوان کشوری که به صراحت و به اختیار به مشارکت در برجام پایان داده و فعالانه تلاش کرده تا این توافق را از بین ببرد، از امکان استفاده از ساز و کار حل اختلاف برخودار نیست. علاوه بر این تلاش آمریکا بر سوء استفاده از ساز و کا ر حل اختلاف یک سوء استفاده از روند به شمار می آید که بر اعتبار شورای امنیت سازمانملل متحد اثر منفی خواهد گذاشت .
همچنین سوء استفاده از روند هم در حقوق بین الملل منع شده است و هم قطعنامه به دقت به نحوی تدوین شده است که از سوء استفاده از روندهای مندرج در آن جلوگیری شود.
ظریف در ادامه با بیان اینکه «جمهوری اسلامی ایران پیش از این و به روشنی حسن نیت و مسئولیت کامل خود را نشان داده است و اکنون نوبت جامعه بین المللی است ، به شورای امنیت توصیه کرده است که از سوء استفاده ایالات متحده از ساز و کار حل اختلاف برجام، آن هم با هدف صریح نابودی این توافق، جلوگیری کرده و از پذیرش اطلاعیه ایالات متحده و به رسمیت شناختن آثار مترتب بر آن خودداری کند .
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پایان نامه به رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد‏ تأکید کرده است که «مردم ایران به حق از شورا انتظار دارند حقوق آنها ذیل این قطعنامه را تضمین کرده و ایالات متحده را به دلیل آسیب جبران ناپذیری که به کل ملت ایران وارد کرده، پاسخگو کند .