توصیه‌های وزارت بهداشت برای پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی وزارت بهداشت؛ آقای دکتر محمداسماعیل مطلق درخصوص مسمومیت با گاز کربن مونوکسید در ایام سرد سال گفت: همه ساله در جهان خبر‌های تلخی از مرگ و مسمومیت افراد بر اثر استشمام گاز کربن مونوکسید منتشر می‌شود، اما با رعایت نکات ایمنی می‌توان از بروز مسمومیت جلوگیری کرد و به افرادی که دچار مسمومیت شده اند، کمک‌های اولیه ضروری را ارائه داد.
وی افزود: بر اثر تنفس مقدار فراوان گاز مونوکسید یا جذب آن از راه پوست، این ماده وارد خون می‌شود و به جای اکسیژن وارد ارگان‌های حیاتی بدن، چون قلب و مغز و شش‌ها می‌شود و به این ترتیب باعث مرگ افراد می‌شود.
وی با بیان اینکه مسمومیت با گاز کربن مونوکسید برای نوزادان، زنان باردار، افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی، همچون آمفیزم و بیماران قلبی بسیار خطرناک است و حتی تنفس درصد بسیار کمی از این گاز می‌تواند به سلامت آن‌ها آسیب برساند، اظهار کرد: مونوکسید کربن (CO)، گازی بی رنگ و بی بو است و بیشتر افراد در ابتدا منتشر شدن آن را احساس نمی‌کنند و عمده‌ترین منبع تولید این گاز، سوخت ناقص نفت و گاز است، اما اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی خصوصاً در محیط‌های دربسته و فاقد اکسیژن ممکن است، تولید شود.
آقای دکتر مطلق بیان کرد: استفاده از آبگرمکن یا بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می‌دهد.
مدیر گروه کاهش خطر بلایای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن است، از این رو با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت‌های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می‌کند که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علائم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.
وی خاطرنشان کرد: از جمله مهمترین منابع تولید این گاز می‌توان، اجاق گاز، آبگرمکن، چراغ‌های گازی خوراک پزی، دیزل‌های تولید برق خانگی در زمان قطع برق، بخاری گازی، شومینه و حتی روشن بودن خودرو در محیط بسته پارکینگ خانه را نام برد.
وی ادامه داد: افزون بر گاز، وسایلی همچون بخاری هیزمی و شومینه نیز از عوامل تولید مونوکسید کربن هستند که بر اثر سوختن ناقص و وجود نداشتن تهویه مناسب هوا، سبب مسمومیت افراد می‌شوند.
آقای دکتر مطلق با بیان اینکه در محیط‌های سربسته مانند اتاق، آپارتمان، قایق و چادر مسافرتی به ویژه زمانی که راه‌های خروج هوا و تحلیل آن بسته شده باشد، خطر مسمومیت با گاز به شدت افزایش می‌یابد، تصریح کرد: در گام نخست، با مشاور یا متخصص، امن‌ترین شیوه گرمایش خانه و محیط کار را انتخاب کنید و در صورتی که قصد دارید از وسایل گرمایشی گازی استفاده کنید، برای نصب از افراد کارشناس بهره بگیرید.
وی افزود: وجود تهویه ایمن و استاندارد دودکش از جنس بدنه و کلاهک مورد‌تایید، از جمله اصلی‌ترین نکته‌ها در محافظت از سلامتی شما و خانواده هایتان است.
وی درخصوص نشانه‌های مسمومیت با گاز مونوکسید کربن گفت: علائم مسمومیت حاد با این گاز، شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و احتمالا درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغما است و در بیماران مبتلا به ناراحتی‌های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت علامت هشدار دهنده باشد.
وی ادامه داد: از سایر علائم مسمومیت می‌توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک‌ها اشاره کرد. باید توجه داشت که اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد، ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز شود، مسمومیت شدید با این گاز می‌تواند کشنده باشد.
مدیر گروه کاهش خطر بلایای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی درخصوص چگونگی مسمومیت با گاز مونوکسید کربن، گفت: آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت‌های فسیلی نظیر نفت، گاز و ذغال سنگ کار کند، به صورت بالقوه می‌تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود. لذا، از بخاری‌های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نشود. استفاده از بخاری‌های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسیدکربن جلوگیری نمی‌کند، به دوستان و اقوام در خصوص استفاده از این وسایل خبر رسانی کنید، تا در صورت بروز مسمومیت به سرعت به کمک شما بیایند.
وی با بیان اینکه روشن نگذاشتن خودرو در محیط پارکینگ در بسته می‌تواند سبب ایمنی و جلوگیری از مسمومیت با این گاز مرگبار شود، یادآور شد: بررسی تمام وسایل گرمایشی به طور روزانه اطمینان از سالم بودن سوپاپ، لوله، اتصالات و تعمیر سریع هر نوع آسیب و نقص تا خطر مسمومیت به حداقل برسد. در فضای بسته و محدود به تهویه کافی و مناسب ندارد، آتش روشن نکنید. هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید، قبل از راه اندازی این وسایل گرمایشی از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل کرده و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری اطمینان حاصل کنید. در زمان بروز باد، باران و یا بارش برف شدید امکان آسیب دیدن کلاهک دودکش وجود دارد، همچنین برخی از پرونده‌ها به دلیل گرم بودن این مکان بر روی آن آشیانه درست می‌کند که می‌تواند سبب مسدود شدن دودکش و بروز مسمومیت در افراد شود. تمام دودکش‌ها باید وسیله انتهایی ضدباد کلاهک مناسب داشته باشند.
آقای دکتر مطلق افزود: در محیط‌های شغلی و منازل که در آن‌ها از کوره و مشعل استفاده می‌شود، سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید، هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و به کارگیری آبگرمکن‌های دیواری در فضای بسته و مکان‌های فاقد جریان هوا مجاز نیست. شیب لوله‌های افقی در داخل واحد‌ها باید مثبت و رو به بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
وی گفت: توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد، اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است، دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گاز‌های سمی از دودکش است، در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با باز کردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد کنید. ضمن ایجاد تهویه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت نگه داشتن محیط داخل خانه خودداری کنید.
مدیر گروه کاهش خطر بلایای وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: در صورت امکان خاموش کردن وسایل گرمایشی گازی در زمان استراحت شبانه باز گذاشتن در و پنجره برای ایجاد جریان هوا در زمان استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز و استفاده از حسگر اعلام انتشار گاز مونوکسید کربن که توسط کارشناس می‌تواند بر روی دستگاه آن نصب شود، اقدامات پیشگیرانه خوبی است.
وی با بیان اینکه چنانچه فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می‌کنید، درزبندی و بستن منافذ در‌ها و پنجره‌ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلامانع است، اما در صورتی که از بخاری‌های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می‌کنید، حتما مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد و از درزبندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.
آقای دکتر مطلق تصریح کرد: درصورت احساس علائم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد، فورا آن مکان را ترک کرده و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در صورت تداوم علائم فوق برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
وی با تأکید براینکه رانندگان وسایل نقلیه سنگین از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جداً خودداری کنند، درخصوص اقداماتی که در برخورد با موارد مسمومیت با گاز مونوکسید کربن باید انجام داد، بیان کرد: اگر با افراد دچار مسمومیت مواجه شدید، در گام اول، پنجره‌ها و در‌ها را باز کنید تا هوای تازه در فضا جریان پیدا کند. اگر امکان جابه جایی افراد را دارید آن‌ها را به فضای باز ببرید. شیرگاز یا وسیله گرمایشی را ببندید و آن را خاموش کنید. پس از خارج کردن مصدوم از محیط آلوده، فورا با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
مدیر گروه کاهش خطر بلایای وزارت بهداشت افزود: علائم حیاتی مصدومان را کنترل و از باز بودن راه‌های هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید. با حوله مرطوب جلوی دهان و بینی خود را بپوشانید تا دچار مسمومیت نشوید و با یک حوله مرطوب دیگر هوای داخل محیط بسته را به سمت در یا پنجره هدایت کنید تا هوای تازه با آن جایگزین شود. افراد مسموم را روی زمین قرار دهید تا راه تنفسی آن‌ها مسدود نشود، علائم حیاتی آن‌ها شامل ضربان قلب، واکنش مردمک چشم، سطح هوشیاری، قدرت حرکت و مواردی از این دست را بررسی کرده و به کارشناسان اورژانس قبل از رسیدن کادر پزشکی اطلاع دهید. اگر شدت نشت گاز بسیار شدید است، از محیط خارج شده و منتظر بمانید تا کارشناسان آتش‌نشانی و اورژانس در محل حاضر شوند.