حاشیه ای بر حاشیه شهر مشهد مقدس

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز خراسان رضوی؛ بامداد شنبه؛ سوم شهریور امسال.

خیابان پورسینا؛ شهرک شهید رجایی (قلعه ساختمان سابق)؛  از مناطق حاشیه ای شهر مشهد مقدس.

عقربه های ساعت، حدود 5 و نیم صبح را نشان می دهد.

همه جا سکوتِ محض است، که ناگهان!!! ... صدایِ مهیبی خیابان را به شدّت می لرزاند!

مردم محله، همگی سراسیمه و شتابان از خانه هایِ خود بیرون می دوند!

جوانی، در حالی که با زیر پوش، متحیر و نگران از خانه بیرون آمده، می گوید: نمی دانم درست چه حادثه ای اتفاق افتاده، اما باید زلزله شده باشد!

کمی جلوتر، گرد و خاک بسیار و ابری از دودِ سیاه با شعله هایی از آتش که از چند خانه به آسمان زبانه می کشد حال و هوای غریبی ایجاد کرده!

صدایِ ناله کودکان و ضجه بلندِ زنان و فریادهای پیر مردان و زنانی که مُدام کمک می خواهند فَضای این خیابان را پُر کرده است.

از دور دست صدایِ آژیرهای ممتد به گوش می رسد که هر لحظه به محلِ حادثه نزدیک و نزدیک تر می شوند.

اما لحظاتی بعد؛ ... صفِ طولانی ماشین های آتش نشانی و آمبولانسی که پس از ورود به خیابانِ اصلی، پشتِ سرهم متوقف شده اند، حکایت از مشکلی در امداد رسانی می کند!

همه نیروهایِ امداد و نجات تا عمق حادثه پیش رفته اند؛ در بین آنها جعفری، مدیرعاملِ آتش‌نشانی مشهد را دیدم، وقتی از او علت گره در امدادرسانی را پرسیدم؛ گفت: عرض 1 متری کوچه باعث شده تا آتش نشانان نتوانند وسایلِ موتوری و تجهیزاتِ سنگینِ امدادی را به محلِ حادثه برسانند.

حسن جعفری در حالی که قسمتی از صورتش با دوده، سیاه شده بود و به شدت می سرفید افزود: ناچاریم تا امدادرسانی را با تجهیزاتِ سبک؛ آنهم فقط با دست، انجام بدهیم!

آواربرداری چندین ساعت پس از وقوع فاجعه به سختی، همچنان ادامه داشت....

و اینچنین بود نتیجه انفجار ناشی از نشت گاز یک دستگاه آبگرمکن در حاشیه مشهد:

11 کُشته، 4 مجروح، تخریب 18 "منزل ریزدانه ای "40 تا 50 متری که 3 تای آنها صد در صد با خاک یکسان شده اند.

 به بهانه وقوع این حادثه، با مردم، در شهر، درباره موضوعِ حاشیه نشینی در مشهد مقدس گفت و گو می کنم:

يک واردکننده لوازمِ خودرو که به گفته خودش از وضع مالی مناسبی برخوردار و ساکن بولوار وکيل‌آباد است؛ وقتی از او درباره وضعیت خانه هایِ اطرافِ مشهد می پرسیم می گوید که فقط نامِ مناطق حاشیه شهر را شنيده است!

او اصلاً تصوری از اين که برخی همشهريانش، خانه‌ای 60 متری را با ايرانيت، دو تکه کرده و خانواری ديگر را هم ميزبانی می کنند ندارد!

او می گوید: نمی توانم بپذیرم در اطرافِ مشهد، خانه‌هايی "بدون سرويس‌ بهداشتی" وجود دارد!

معلمِ ساکن بولوار دوم طبرسی: ساکنان مناطق حاشیه ایِ شهر؛ مذهبی و زحمت کش ترین مردم مشهدند.

حسين، معلمی محجوب و ساکنِ  آخر بولوار دوّم طبرسی، از مناطقِ حاشیه شهرِ مشهد است.

به همین بهانه به سراغ مسئولان شهرمان می روم ...

معاونِ دادستان مشهد می گوید: گرچه انفجارِ محله پورسینا عمدی نبود و بر اثرِ بی احتیاطی اتفاق افتاد، اما اگر این حادثه‌ در هرکجایِ شهر، غیر از مناطقِ حاشیه ای رخ می داد تلفاتِ بسیار کمتری داشت.

حسن حیدری افزود: این که در یک خانه 40 متری 25 نفر در کنارِ یکدیگر استراحت می‌کنند، قابلِ فهم و هضم نیست و همین مسأله باعثِ افزایش تلفات شد.

استاندار خراسان‌رضوی: با وجود اینکه تا کنون نهادهایِ دولتی و شهرداری‌ها هزار و 200 میلیارد تومان در حاشیه شهرِ مشهد هزینه کرده اند اما هنوز تفاوت اختلافِ امکاناتِ حاشیه، با داخلِ شهر بسیار بالا ست.

علیرضا رشیدیان می گوید: اگر به حاشیه‌نشینی در شهرِ مشهد توجه نداشته باشیم روز به روز مشکلاتمان بیشتر می‌شود

او می افزاید: نظارت و برخورد با ساخت و سازهایی که به صورتِ غیرقانونی انجام می‌شود از مهمترین مواردی است که مسئولان باید در این حوزه به آن توجه داشته باشند.

شهردار مشهد مقدّس: امروز بزرگترین معضلِ مشهد حاشیه نشینی 30 درصد از جمعیت این شهر است.

خامسی می افزاید: تا کنون به صورتِ ریشه ای برایِ حل مشکلاتِ حاشیه شهر کاری نشده و راهی جز این وجود ندارد که ما خود مردم را توانمند کنیم.      

عضو کمیسیون عمران وشهرسازی شورای اسلامی شهر مشهد: بیشتر ساخت و سازهایِ این محدوده به علتِ نداشتنِ مجوز به صورتِ شبانه و غیر قانونی انجام شده است.

شهناز رمارم می افزاید: به همین علت بیشترِ این ساختمان ها استحکامِ لازم را ندارند و مطابقِ اصولِ مهندسی ساخته نشده اند.

وی می گوید: همین موضوع باعثِ بروزِ حوادثِ تاسف بار و افزایشِ تلفاتِ انسانی در شرایطِ بُحرانی همچون: انفجارِ گازِ شهری، اتصالات برق، و یا وقوعِ سیل و زلزله می شود.

رئیسِ پیشینِ کمیسیونِ حاشیه شهر شورای اسلامی مشهد نیز مشکلاتِ حاشیه این شهر را ناشی از نگاهِ تبعیض آمیز مُدیران شهری در چند دهه گذشته می داند!

غلامحسین صاحبی: هم اکنون با پهنه وسیع حاشیه نشینی درشهرستان مشهد با جمعیتی بیش از 1 میلیون و 200 هزار نفری روبرو هستیم.

امروز جمعیت مناطقِ حاشیه نشین مشهد خیلی بیشتر از برخی شهرهایِ کشور شده که همین امر "حاشیه ای بر حاشیه" آن افزوده است!

برخی از خانواده های حاشیه شهر به علتِ ضعفِ مالی و شاید هم ضعفِ فرهنگی از اتصالِ شبکه فاضلابِ منزل مسکونی خود به شبکه فاضلابِ شهری ناتوان هستند.

مُرداب های ایجاد شده از اَنباشت فاضلاب، یکی از مهمترین عوامل آسیب زای زیست محیطی و بهداشتی این مناطق است.

امروز سناریوی محلاتِ حاشیه شهر مشهد مقدس "سریالِ داستانیِ دنباله دار و تمام ناشدنی" است.

گرچه تلاش ها و زحماتِ برخی از نهادهایِ اجرایی و فرهنگیِ دولتی و غیرِ دولتی مانند: بسیج ، سپاه امام رضا (ع) و مراکز خیریه ای برای ساماندهی این مناطق قابلِ تحسین است، اما باید به این نکته نیز ایمان داشت که رفعِ معضلات "مردم مدار صفر درجه مشهد" نیازمند "عزمی جهادی"ست و بس.

همان عزمی که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی ایران و خلق حماسه ها و رشادت های بزرگِ رزمندگانِ غیور و جان برکف در دورانِ 8 سال دفاع مقدس شد.

نویسنده: سید محسن واعظی سبزواری