شکوفایی تولید داخل با رعایت شش حق کلیدی

دکتر ستاره فیروزی، دانشجوی کارشناس اقتصادی، در این یادداشت تلاش کرده است به طور مجمل به سوال فوق پاسخ داده شود و راهکارهایی نیز در همین زمینه ارائه کنند.

احترام به حقوق مصرف کننده راز رونق تولید

مصرف کننده هر کالا مانند تولید کننده آن حقوقی دارد. که در بسیاری از موارد مورد نظر قرار گرفته نشده است. شاید در نگاه اول صحبت از حقوق مصرف کننده فقط به ضمانت آن کالا یا خدمات خلاصه شود. در حال حاضر بسیاری از تولیدکنندگان، خدمتی را روی محصول خود قرار می دهند که بر اساس آن فرد خریدار می تواند در دوره مشخصی ودر صورت بروز هر گونه اشکال در کالا، بدون هزینه مجدد از طریق نماینده رسمی آن مشکل را برطرف کند، اما همه چیز به اینجا ختم نمی شود.مصرف کننده حقوقی دارد که باید در تولید بدان توجه شود. برخی از این حقوق در نظام های پیشرفته جهان جزو حقوق اولیه محسوب می شوند، اما صحبت از آنها در کشورهایی فقط در حد حرف باقی مانده و به عرصه عمل وارد نمی شود.

از منظر اتحادیه اروپا، پنج حق بنیادی مصرف‌کننده عبارت‌است از: حق حمایت از بهداشت، سلامت و ایمنی، حق حمایت از منافع مالی، حق حمایت از منافع حقوقی و حق حمایت از نمایندگی در مشارکت و حق اطلاعات و آموزش. در کشور ما نیز مطابق آیین‌نامه اعطای گواهینامه و تندیس رعایت حقوق مصرف‌کنندگان، حقوق مصرف‌ کننده حقوقی است که کلیه عرضه‌کنندگان کالا و خدمات منفردا و متضامنا از حیث صحت کیفیت کالا و خدمات عرضه شده مطابق با ضوابط و شرایط مندرج در قوانین یا مندرجات قرارداد مربوطه یا عرف می‌بایست در معاملات رعایت کنند.

راز ماندگاری در تولیدات داخلی احترام به حقوق مصرف کننده است در ادامه مطلب به برخی از حقوق اولیه مصرف کنندگان پرداخته می شود. که بایستی در تولید کالا و خدمات پس از فروش آن مد نظر قرار گیرد.

معرفی برخی حقوق مصرف کنندگان:

- نخستین حق مصرف کننده این است که بتواند آزادانه هر کالایی را انتخاب کند.انحصار در ارائه کالا در واقع از بین بردن حق مشتری است. این اجحاف بزرگی در حق مصرف کنندگان است.در مواردی که کالا یا خدمتی به صورت انحصاری ارائه می شود، در واقع مشتری مجبور به انتخاب آن است. در این گونه موارد، اغلب مشتریان نمی توانند درباره کیفیت کالا یا خدمت خریداری شده اظهار نظر کنند، چرا که انتخاب دیگر ندارند. تولیدکنندگان این گونه کالاها، قطعا به دلیل انحصاری بودن بازار، تلاشی برای ارتقای کیفیت ندارند و در بسیاری موارد، حتی به افزایش قیمت هم ورود پیدا می کنند، چون هیچ جایگزینی برای آنها نیست.

- دومین مورد حق خرید کالای استاندار، ایمن و سالم است. خریدار حق دارد کالای سالم و مرغوب تهیه کند. استفاده از مواد اولیه نامرغوب در تولید کالا حتی استفاده از بسته بندی نادرست، مواردی است که می تواند حقوق مصرف کننده را تضییع نماید. توجه به ایمنی و استانداردکالا نکته مهم دیگری است. تولیدکنندگان داخلی موظفند کالاهای استاندارد تولید کنند و در اختیار مصرف کننده قرار دهند. که ایمنی آنها را به خطر نیندازد. برای تولید هر کالایی استانداردهایی تعریف شده است. توجه به استاندارهای موجود در تولید کالا بسیار حائز اهمیت است.

- سومین حق آگاهی از چگونگی تولید و توزیع کالا است، تولیدکنندگان باید همه اطلاعات کالا از مواد اولیه تا چگونگی استفاده از کالا را در اختیار مصرف کنندگان قرار دهند. اطلاعات کامل شامل قیمت کالا، نام، نشانی و شماره تلفن و علامت تجاری تولیدکننده یا واردکننده، وزن، درجه و کیفیت، محل تولید، تاریخ تولید، تاریخ انقضا، ترکیب ساخت، مواد اولیه و اجزای تشکیل دهنده، نوع رنگ، دستورالعمل های ضروری، خطرهای جانی و مشخصات فنی و استانداردهاست.اطلاع رسانی از شیوه مصرف نیز نکته مهمی است. استفاده ناصحیح از برخی کالاها تبعات جبران ناپذیری دارد.

- موضوع چهارم، ضمانت و خدمات پس از فروش می باشد، اگر کالا ارائه شده به هر دلیلی دچار نقایصی باشد. تولید کننده نمی تواند خریدار را پس از فروش محصول به حال خود رها کند. امروزه ارائه سرویس خدمات پس از فروش به یک رویه در تولید تبدیل شده است، به طوری که خریدار، تقریبا محصول بدون ضمانت را خریداری نمی کند. با این وجود افزایش دامنه خدمات پس از فروش، می تواند مشتری را به خرید کالا بیشتر ترغیب کند. در برخی کشورهای پیش رفته دنیا، برخی محصولات حتی با ضمانت تعویض در صورت معیوب بودن کالا یا ناراضی بودن مشتری از خدمت ارائه شده و حتی بازگرداندن پول مشتری ارائه می شود.

- پنجمین و یکی از مهمترین حقوق مصرف کنندگان آگاهی از قیمت واقعی کالا است. این حق مصرف کننده است که قیمت واقعی محصول را بپردازد، نه بیش از آن. درج قیمت کالاها بر روی آنها بهترین روش برای اطلاع مشتریان است. با این وجود هنوز هستند فروشندگانی که از این کار ممانعت می کنند و در شرایط مختلف، قیمت های مختلفی برای کالا یا خدماتشان ارائه می کنند.

- در نهایت باید قوانینی در این عرصه حاکم باشد. که اگر حقی از مصرف کنندگان ضایع شد، بتوانند بر اساس آن حق خود را پیگری کرده و طرف مقابل خود را مجازات کند. مصرف کنندگان باید بتوانند با ایجاد تشکل های غیردولتی و آنچه امروز با عنوان تشکل های مدنی یا سمن هامطرح است، با تشکیل اتحادیه ها، جمعیت ها و انجمن ها، حقوق خود را پی گیری کنند.

کلام آخر

آنچه در محورهای فوق بدان اشاره شد، شاید مواردی کلی بود که باید در فرآیند تولید مد نظرقرار گیرد، موارد همچون حق انتخاب کالا، سلامت، ایمنی و استاندارد کالا، اطلاعات کالا، ضمانت و خدمات پس از فروش،قیمت واقعی و وضع قوانین ویژه مصرف کنندگان و تشکیل سازمان های مردم نهاد در این حوزه می­توانند با اطمینان بخشی به مصرف کنندگان سبک و الگوی مصرف را به درستی تغییر دهند.

بدون توجه به حقوق اساسی مصرف کنندگان تولید کنندگان داخلی امکان رقابت قدرتمند با رقبای بین المللی نخواهند داشت.

پژوهش خبری //نویسنده مسئول: دکتر ستاره فیروزی،کارشناس اقتصادی